تعیین اثربخشی پروتکل تدوین‌شده مبتنی بر پدیدارشناسی رفتارهای خودآسیب‌رسان بر رفتارهای خودآسیب‌رسان در نوجوانان دختر با سابقه خودجرحی بدون خودکشی

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی پروتکل آموزشی مبتنی بر پدیدارشناسی رفتارهای خودآسیب‌رسان بر کاهش رفتارهای خودآسیب‌رسان در نوجوانان دختر با سابقه خودجرحی بدون قصد خودکشی انجام شد. پژوهش حاضر با رویکرد آمیخته اکتشافی در دو مرحله کیفی و کمی صورت گرفت. در مرحله کیفی، از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 30 نوجوان دختر دارای سابقه خودجرحی بدون خودکشی استفاده و داده‌ها با روش پدیدارشناسی تفسیری تحلیل شدند. بر اساس یافته‌های کیفی، پروتکل مداخله‌ای شامل 11 جلسه 90 دقیقه‌ای طراحی گردید. در مرحله کمی، طرح نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه گواه اجرا شد. بدین منظور 30 نفر از میان دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه اول منطقه 12 تهران انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه رفتارهای آسیب به خود (SHI) بود و داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره (MANCOVA) تحلیل شدند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد میانگین نمرات رفتارهای خودآسیب‌رسان در گروه آزمایش به‌طور معناداری کاهش یافت (F=57.668, p=0.001, η²=0.706)، در حالی که در گروه گواه تغییر معناداری مشاهده نشد. این نتایج بیانگر تأثیر مثبت پروتکل آموزشی مبتنی بر پدیدارشناسی بر کاهش رفتارهای خودآسیب‌رسان در نوجوانان دختر بود. پروتکل آموزشی تدوین‌شده توانست به‌طور مؤثر رفتارهای خودآسیب‌رسان را در نوجوانان دختر با سابقه خودجرحی بدون قصد خودکشی کاهش دهد. این مداخله می‌تواند به‌عنوان رویکردی نوین و کارآمد در مدارس و مراکز مشاوره نوجوانان به‌کار گرفته شود و زمینه ارتقای سلامت روان و پیشگیری از رفتارهای پرخطر را فراهم آورد.