مطالعه مؤلفه‌های معنوی در مقابله با ناتوانی جسمی: تحلیل محتوا در بیماران ضایعه نخاعی

چکیده

هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه‌های معنوی مؤثر در مقابله با ناتوانی جسمی در بیماران مبتلا به ضایعه نخاعی بود. این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوای قراردادی انجام شد. جامعه پژوهش شامل بیماران دارای ضایعه نخاعی ساکن شهر تهران بود. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و به‌صورت هدفمند از میان ۲۵ شرکت‌کننده جمع‌آوری شد. فرایند نمونه‌گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۲ استفاده شد و مراحل کدگذاری شامل استخراج مفاهیم، دسته‌بندی کدهای مشابه، و شکل‌گیری مقوله‌های اصلی و فرعی بود. تحلیل داده‌ها به شناسایی سه مقوله اصلی شامل «معنایابی در مواجهه با ناتوانی»، «اتکای معنوی و منابع درونی»، و «حمایت‌های معنوی اجتماعی» منجر شد. هر یک از این مقوله‌ها دارای زیرمقوله‌هایی چون پذیرش وضعیت جدید، بازسازی هویت، توکل، تاب‌آوری معنوی، همراهی خانواده مؤمن، و نقش مشاور دینی بود. مشارکت‌کنندگان معنویت را منبعی برای آرامش، امید، انگیزش، و بازتعریف زندگی در مواجهه با ناتوانی توصیف کردند. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه‌های معنوی نقش حیاتی در تسهیل فرآیند سازگاری بیماران نخاعی با ناتوانی جسمی ایفا می‌کنند. معنویت نه‌تنها به‌عنوان منبعی فردی بلکه به‌عنوان سازه‌ای اجتماعی و فرهنگی در تجربه بیماران جایگاه دارد. این یافته‌ها می‌توانند در طراحی مداخلات روانی-معنوی و توسعه خدمات جامع توانبخشی مؤثر باشند.