رابطه خودانتقادی و ناگویی هیجانی با نقش میانجی ناامیدی در بیماران افسرده

چکیده

هدف این پژوهش بررسی رابطه بین خودانتقادی و ناگویی هیجانی با ناامیدی در بیماران افسرده و نقش میانجی ناگویی هیجانی در این ارتباط بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی–همبستگی بود. جامعه آماری شامل بیماران افسرده مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره و روان‌درمانی شهر تهران بود. بر اساس جدول مورگان و کرجسی، 400 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه ناامیدی بک، پرسشنامه خودانتقادی و مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو (نسخه 20 سؤالی) بودند. داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون در نرم‌افزار SPSS-27 و مدل معادلات ساختاری در AMOS-21 تحلیل شد. نتایج نشان داد بین خودانتقادی و ناامیدی (r = .52, p < .01)، ناگویی هیجانی و ناامیدی (r = .49, p < .01)، و خودانتقادی و ناگویی هیجانی (r = .46, p < .01) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. مدل ساختاری برازش مناسبی داشت (χ²/df = 1.74, GFI = .94, CFI = .96, RMSEA = .043). خودانتقادی اثر مستقیم و معناداری بر ناگویی هیجانی (B = 0.51, β = 0.48, p = .001) و ناامیدی (B = 0.18, β = 0.36, p = .001) داشت. ناگویی هیجانی نیز به‌طور مستقیم ناامیدی را پیش‌بینی کرد (B = 0.15, β = 0.33, p = .001). اثر غیرمستقیم خودانتقادی بر ناامیدی از طریق ناگویی هیجانی معنادار بود (B = 0.08, β = 0.16, p = .001). خودانتقادی و ناگویی هیجانی هر دو نقش مهمی در افزایش ناامیدی بیماران افسرده دارند و ناگویی هیجانی به‌عنوان یک متغیر میانجی بخشی از اثر خودانتقادی بر ناامیدی را توضیح می‌دهد. مداخلات درمانی که هم‌زمان بر کاهش خودانتقادی و بهبود پردازش هیجانی تمرکز دارند، می‌توانند در کاهش ناامیدی این بیماران مؤثر باشند.