واکاوی نقش حافظه روایی در بازتولید تجربه اضطراب فراگیر

چکیده

هدف این پژوهش، واکاوی نقش حافظه روایی در بازتولید تجربه اضطراب فراگیر در بزرگسالان از منظر پدیدارشناختی بود. این مطالعه با روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی تفسیری انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل ۲۶ فرد بزرگسال مبتلا به اضطراب فراگیر از شهر تهران بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری گردید و تحلیل داده‌ها به‌صورت کدگذاری مضمون‌محور در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی و با استفاده از نرم‌افزار Nvivo 12 انجام گرفت. فرایند گردآوری داده‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. یافته‌ها منجر به شناسایی سه مقوله اصلی شامل «بازخوانی ذهنی»، «روایت‌سازی اضطراب» و «بازتولید هیجانی» شدند. زیرمقوله‌هایی مانند تداعی‌های زمانی، گفت‌وگوهای درونی اضطراب‌آور، خاطرات حسی و بازتجربه هیجانی، نقش کلیدی در بازسازی و تداوم اضطراب در حافظه روایی ایفا می‌کردند. شرکت‌کنندگان هنگام بازگویی خاطرات اضطرابی، نشانه‌های فیزیولوژیکی و هیجانی را نیز تجربه می‌کردند که نشان‌دهنده فعال شدن مجدد اضطراب در فرایند روایت‌گری بود. حافظه روایی نه‌تنها محملی برای بازگویی گذشته، بلکه عاملی فعال در بازتولید و تقویت اضطراب فراگیر است. مداخلات درمانی می‌توانند با تمرکز بر بازسازی ساختار روایت و بازنگری در الگوهای ذهنی اضطراب‌محور، به بهبود تجربه زیسته این افراد کمک کنند.