شناسایی نظام معنایی ساختارهای دفاعی در نوجوانان دارای رفتارهای خودآسیب‌گر

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی نظام معنایی ساختارهای دفاعی در نوجوانان دارای رفتارهای خودآسیب‌گر بود. این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از تحلیل مضمون انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۱ نوجوان دارای تجربه رفتارهای خودآسیب‌گر از شهر تهران جمع‌آوری شد. شرکت‌کنندگان به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. داده‌ها با کمک نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۲ تحلیل شدند و اعتبار یافته‌ها از طریق بازبینی همتایان و مرور شرکت‌کنندگان تأیید گردید. تحلیل داده‌ها منجر به شناسایی سه مضمون اصلی شامل دفاع‌های هیجانی و شناختی (سرکوب هیجان، عقلانی‌سازی، فرافکنی، شوخ‌طبعی دفاعی، دوپاره‌سازی، آرمان‌گرایی)، معناجویی و بازسازی هویت (بازتعریف خویشتن، معنابخشی به درد، همذات‌پنداری با رنج، جست‌وجوی تعلق، روایت‌گری) و راهبردهای مقابله‌ای ناسازگارانه (اجتناب، رفتارهای پرخطر، آسیب‌زنی بدنی، تسکین موقت هیجانی، خودسرزنشی، ناکامی در کنترل تکانه) شد. این یافته‌ها نشان داد که راهبردهای دفاعی و معنابخشی نقش مهمی در چرخه تکرار و تداوم رفتارهای خودآسیب‌گر نوجوانان ایفا می‌کنند. درک عمیق ابعاد دفاعی و معنایی رفتارهای خودآسیب‌گر نوجوانان می‌تواند زمینه‌ساز تدوین مداخلات درمانی هدفمند، آموزش خانواده‌ها و طراحی برنامه‌های پیشگیرانه در حوزه سلامت روان نوجوانان باشد.