مقایسه اثربخشی هنر درمانی مبتنی بر تئاتر و توانبخشی روانی اجتماعی بر تعادل عاطفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی هنردرمانی مبتنی بر تئاتر و توانبخشی روانی اجتماعی بر تعادل عاطفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون–پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری سه‌ماهه بود. جامعه آماری شامل بیماران مرد 25 تا 55 سال مبتلا به اسکیزوفرنی با شدت خفیف مراجعه‌کننده به مرکز جامع نگهداری بیماران روانی مزمن ایرانمهر قائم‌شهر در سال 1403 بود. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند انجام شد و پس از غربال‌گری با پرسشنامه آمادگی برانگیختگی خودمختار کورن، 45 نفر انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (هنردرمانی مبتنی بر تئاتر و توانبخشی روانی اجتماعی) و یک گروه کنترل تقسیم شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه آمادگی برانگیختگی خودمختار کورن (1998) و مقیاس تعادل عاطفی برادبورن (1969) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر آمیخته، آزمون بونفرونی و توکی تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین گروه‌ها در تعادل عاطفی مثبت و منفی تفاوت معنادار وجود دارد (01/0 > p). هنردرمانی مبتنی بر تئاتر و توانبخشی روانی اجتماعی موجب افزایش تعادل عاطفی مثبت و کاهش تعادل عاطفی منفی در بیماران شدند و این اثرات در دوره پیگیری نیز پایدار ماند. آزمون‌های تعقیبی بونفرونی نشان دادند تفاوت میان پیش‌آزمون و پس‌آزمون و نیز پیش‌آزمون و پیگیری در هر دو متغیر معنادار بود، اما تفاوت پس‌آزمون و پیگیری معنادار نشد. نتایج آزمون توکی نشان داد هنردرمانی مبتنی بر تئاتر در کاهش هیجان‌های منفی نسبت به توانبخشی روانی اجتماعی اثربخشی بیشتری داشت. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که استفاده از مداخلات خلاقانه همچون هنردرمانی مبتنی بر تئاتر در کنار توانبخشی روانی اجتماعی می‌تواند به‌طور معناداری تعادل عاطفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی را بهبود بخشد و به‌عنوان رویکردی مکمل در کنار درمان‌های دارویی به کار رود.