بررسی سازوکارهای دفاعی مبتنی بر خشم سرکوب‌شده در بیماران دچار پرخاشگری منفعلانه

چکیده

هدف این پژوهش، شناسایی و تبیین سازوکارهای دفاعی مبتنی بر خشم سرکوب‌شده در بیماران دچار پرخاشگری منفعلانه و تحلیل پیامدهای روان‌شناختی و رفتاری آن‌ها بود. این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از تحلیل مضمون انجام شد. شرکت‌کنندگان شامل ۲۱ بیمار مبتلا به پرخاشگری منفعلانه از شهر تهران بودند که به صورت هدفمند انتخاب و با آن‌ها مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. داده‌ها پس از پیاده‌سازی کلمه به کلمه، توسط نرم‌افزار NVivo و بر اساس مراحل تحلیل مضمون براون و کلارک (۲۰۰۶) مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد سه مقوله اصلی شامل تجربه زیسته خشم سرکوب‌شده (مانند احساس ناکامی، اضطراب، ترس از طرد و احساس گناه)، سازوکارهای دفاعی غالب (مانند انکار، فرافکنی، واکنش وارونه، جابه‌جایی خشم و عقلانی‌سازی) و پیامدهای روان‌شناختی و رفتاری (مانند ابراز پرخاشگری منفعلانه، مشکلات جسمانی، کاهش عزت نفس و اختلال در روابط بین‌فردی) شکل‌گیرنده تجارب بیماران است. شرکت‌کنندگان عمدتاً ابراز داشتند که ریشه این سازوکارها در تربیت خانوادگی و فرهنگ سرکوب هیجان‌ها نهفته است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که سرکوب خشم و استفاده از مکانیزم‌های دفاعی ناسازگارانه در بیماران دچار پرخاشگری منفعلانه، منجر به بروز مشکلات روان‌شناختی و اجتماعی می‌شود. شناسایی این الگوها می‌تواند زمینه‌ساز مداخلات درمانی هدفمند و آموزش مهارت‌های ابراز سالم هیجان باشد.