تحلیل زمینهای سازوکارهای شناختی در تجربه اضطراب اجتماعی در موقعیتهای بینفردی
کلمات کلیدی:
اضطراب اجتماعی, سازوکارهای شناختی, تحلیل زمینهای, مصاحبه نیمهساختاریافته, راهبردهای مقابلهایچکیده
هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل سازوکارهای شناختی در تجربه اضطراب اجتماعی در موقعیتهای بینفردی با استفاده از رویکرد کیفی و تحلیل زمینهای است. این مطالعه از نوع کیفی و با رویکرد نظریه زمینهای انجام شد. دادهها از طریق مصاحبههای نیمهساختاریافته با ۲۱ نفر از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی در شهر تهران جمعآوری شد. نمونهگیری بهصورت هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. دادههای گردآوریشده با استفاده از نرمافزار NVivo و طی مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. نتایج تحلیل دادهها به شناسایی سه مقوله اصلی شامل «درک تهدید اجتماعی»، «فرآیندهای شناختی ناکارآمد» و «راهبردهای مقابلهای شناختی» منجر شد. این مقولهها در قالب ده زیرمقوله از جمله ترس از ارزیابی منفی، پیشبینی فاجعهآمیز، نشخوار فکری، خودارزیابی منفی، و اجتناب ذهنی دستهبندی شدند. شرکتکنندگان بهطور گسترده به تجربه درونی افکار خودکاه، پیشبینیهای منفی و ناتوانی در مدیریت تعاملات بینفردی اشاره داشتند. همچنین برخی از افراد از راهبردهای مؤثری مانند بازسازی شناختی و کنترل توجه استفاده میکردند. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که اضطراب اجتماعی نتیجه تعامل پیچیدهای از فرآیندهای شناختی منفی، تحریفهای ذهنی و راهبردهای مقابلهای ناسازگار است. درک دقیق این سازوکارها میتواند به طراحی مداخلات شناختی-رفتاری مؤثرتر و متناسب با زمینه فرهنگی منجر شود.