تحلیل گفتمان هویت‌زدایی در بیماران مبتلا به اختلالات روان‌تنی: تلاقی بدن، زبان و جامعه

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل گفتمان هویت‌زدایی و شناسایی سازوکارهای بدنمندی، زبانی و اجتماعی مؤثر بر تجربه زیسته بیماران مبتلا به اختلالات روان‌تنی بود. این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۶ نفر از بیماران مبتلا به اختلالات روان‌تنی ساکن تهران انجام شد. نمونه‌گیری به شیوه هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. داده‌ها با روش تحلیل مضمون و با کمک نرم‌افزار Nvivo کدگذاری و تحلیل شدند. تحلیل داده‌ها منجر به استخراج سه محور اصلی شامل «گسست هویتی و بدنمندی»، «تجربه زبان و بیان درد» و «تقاطع جامعه و هویت روان‌تنی» شد. شرکت‌کنندگان تجربه‌هایی همچون ازخودبیگانگی بدنی، فروپاشی تصویر ذهنی از خود، بی‌قدرتی وجودی، دشواری در کلامی‌سازی درد، استعاره‌سازی و نمادپردازی، سانسور زبان بدن، برچسب‌زنی اجتماعی، فشارهای فرهنگی و اهمیت حمایت اجتماعی را گزارش کردند. نقل‌قول‌های مستقیم بیماران این ابعاد را به خوبی برجسته ساخت. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که هویت‌زدایی در بیماران روان‌تنی، پدیده‌ای چندبعدی و پویا است که از تعامل پیچیده بدن، زبان و جامعه نشأت می‌گیرد. این نتایج بر لزوم تدوین مداخلات بین‌رشته‌ای و فرهنگ‌محور و نیز بازنگری در رویکردهای درمانی تأکید دارد.