بررسی روایت‌های بین‌نسلی از تجربه اضطراب خانوادگی

چکیده

هدف این پژوهش، واکاوی روایت‌های بین‌نسلی از تجربه اضطراب خانوادگی در میان بزرگ‌سالان تهرانی و شناسایی سازوکارهای انتقال و بازسازی اضطراب در بستر روابط خانوادگی است. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی تفسیری انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۱ مشارکت‌کننده از شهر تهران گردآوری شد. انتخاب مشارکت‌کنندگان به‌صورت هدفمند و با تنوع حداکثری انجام گرفت. فرایند مصاحبه تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. داده‌های کیفی با استفاده از نرم‌افزار NVivo و از طریق کدگذاری مضمون‌محور تحلیل شدند. تحلیل شامل استخراج کدهای اولیه، ایجاد زیرمقوله‌ها و شناسایی مضامین اصلی بود. سه مضمون اصلی از تحلیل داده‌ها استخراج شد: «انتقال تجربی اضطراب بین نسل‌ها»، «اضطراب به مثابه میراث خانوادگی» و «بازسازی معنای اضطراب در نسل جدید». روایت‌ها نشان دادند که اضطراب اغلب از طریق سکوت خانوادگی، نقش‌های ناهشیار و سبک‌های رفتاری در خانواده منتقل می‌شود. همچنین نسل جدید با بهره‌گیری از منابع حمایتی بیرونی، گفت‌وگوی بین‌نسلی و مرزبندی روانی با نسل پیشین، تلاش دارد تا معنای اضطراب را بازتعریف کند. اضطراب در خانواده‌ها نه‌تنها به‌عنوان یک اختلال روانی، بلکه در قالبی معنابخش، فرهنگی و ساختاری منتقل می‌شود. تحلیل روایت‌های بین‌نسلی می‌تواند درک عمیق‌تری از مکانیسم‌های پنهان اضطراب خانوادگی فراهم سازد و زمینه‌ساز طراحی مداخلات روانی و آموزشی مبتنی بر روایت باشد.