بررسی کیفی تجربه فقدان انگیزش در نوجوانان دارای افسردگی آتیپیک

چکیده

هدف این پژوهش، تبیین کیفی تجربه زیسته نوجوانان مبتلا به افسردگی آتیپیک از فقدان انگیزش و شناسایی ابعاد و سازوکارهای ذهنی، هیجانی و رفتاری مرتبط با آن بود. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. شرکت‌کنندگان شامل ۱۹ نوجوان مبتلا به افسردگی آتیپیک از شهر تهران بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته صورت گرفت و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. مصاحبه‌ها ضبط، پیاده‌سازی و با استفاده از روش تحلیل مضمون و نرم‌افزار NVivo نسخه ۱۲ تحلیل شدند. یافته‌ها به شناسایی سه مقوله اصلی انجامید: ۱) احساس درونی ناتوانی (شامل خستگی روانی، بی‌معنایی فعالیت‌ها، درگیری ذهنی با ناکامی‌ها و...)، ۲) بی‌تعاملی با دنیای بیرون (انزوای اجتماعی، بی‌تفاوتی نسبت به بازخورد محیطی، گسست از اهداف آینده و...)، و ۳) نوسان هیجانی و ذهنی (شامل دوگانگی احساسی، نشخوار ذهنی، ناهمخوانی میان خواستن و توانستن و...). این مضامین نشان‌دهنده تجربه‌ای چندلایه از بی‌انگیزگی در بستر عوامل شناختی، هیجانی و اجتماعی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که فقدان انگیزش در نوجوانان مبتلا به افسردگی آتیپیک حاصل برهم‌کنش عوامل درونی و بیرونی است که به شکل خستگی ذهنی، ناامیدی، انزوا و گسست از معنا تجربه می‌شود. این یافته‌ها می‌توانند زمینه‌ساز طراحی مداخلات روان‌درمانی مبتنی بر تجربه و تقویت ارتباطات اجتماعی و خودآگاهی در این نوجوانان باشند.