بررسی ابعاد درونی پویایی‌های شناختی در فرایند خودانتقادی مزمن

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی ابعاد درونی پویایی‌های شناختی و هیجانی در فرایند خودانتقادی مزمن و تبیین تجربیات زیسته افراد مبتلا به این پدیده بود. مطالعه حاضر با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختار‌یافته عمیق با ۲۵ فرد بزرگسال ساکن تهران که تجربه خودانتقادی مزمن را داشتند، جمع‌آوری گردید. نمونه‌گیری به صورت هدفمند تا اشباع نظری انجام شد و داده‌ها با روش تحلیل مضمون و با کمک نرم‌افزار NVivo تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد که پویایی‌های خودانتقادی مزمن در سه مقوله اصلی شامل خودگفت‌وگوی انتقادی (نشخوار ذهنی، مقایسه اجتماعی، کمال‌گرایی، جملات سرزنش‌گرانه)، چرخه هیجانی خودانتقادی (شرم، اضطراب، احساس گناه، ناامیدی) و پیامدهای شناختی و رفتاری (کاهش عزت نفس، اجتناب اجتماعی، اهمال‌کاری، تلاش جبرانی ناسالم) نمود می‌یابد. شرکت‌کنندگان تجربیاتی همچون مرور مکرر اشتباهات، ترس از شکست، نیاز به تأیید دیگران و احساس بی‌ارزشی را به طور مکرر گزارش کردند. درک ابعاد درونی و پویایی‌های شناختی و هیجانی خودانتقادی مزمن می‌تواند راهگشای توسعه مداخلات بالینی هدفمند جهت کاهش نشخوار ذهنی منفی، افزایش شفقت به خود و بهبود سلامت روان باشد.